East Sudanic | ||||||||||
Eastern | ||||||||||
Old Nubian+ | ouer- | ouo- | tousko- | kemso- | dij- | godeô- | kolot- | idouei | askotta- | dimed- |
Meidob | parcí | eddi | táasi | eeji | téccí | kórci | ólotti | ídi | úkkúdí | tímmiji |
Birgid | meirtu | ullu | tizzit | keimzi | tishi | korshi | koldi | ittu | ijmoldi | timmur |
Debri (Dilling) | ber | orro | toJJi | keñu | ticcu | kwarcu | kwalada | eddu | weddu | bre |
Dongolawi | wera | on-u | toshk-u | kams-u | dig-u | gurg-u | ko:lla-du | i-du | isko-du | dimini |
Mahas (Nobiin) | waira | out-wo | tou'sko | kemso | dige'a | gorge'o | koloda | id-wo | oskoda | dimé |
Mursi | d`ò:nè | ràmàn | thìzzì | uwì | há:nán | ìllè | ìtha:bài | iththè | thàkàl | tomon |
Murle | codoi | ram | iyu | wec | tuur | torkonom | torgerem | turge | torkoc | amoto |
Bale | óód`e: | rámmá | íyyó | wé | túr | to:rkóno: | tu:rgére: | tu:rge: | tórgógo: | o:mo:dhó |
Majang | omong | pee | jii | angan | tuul | tuula?om | tuulapee | tuulajiit | tuulangan | bapif |
Shabo (Mikeyir) | ingki | bap | jiita | angan | tuul | tulu | tulikakingki | tunajiita | tulaangan | bapif |
Kwegu | kium | d`aa | jien | ahur | cun | la | ts'oba | lonkai | sal | tomon |
Suri | d`ò:nè | ràmmán | sízzì | wùy | háíná | íllé | sá!báí | líshé | sák!kál | tómòn |
Me'en | kon | raama | sizi | wuc | ac'anang | ille | issabo | isset | saal | tommon |
Nera | dokku | arriga | sa:na | sho:na | wi:ta | da:ta | janga | dessa:na | lufettemada | lufuk |
Gaam | témén | dáág | é |
ó |
ésémén | téldíg | ídikdaag | ídíkó |
ídíkyé |
éségdí |
Aka | ligidi | wa:si | e:de | lula | kumugyi | gilmugeri | djuma:si | ungerto:si | una:ke:la | ca:ra:li |
Molo | le:di | wa:di | odo | lulus | a:mu | utumle:di | adumodo | adumlilos | atosinale:di | sa:ra:li |
Kelo | lo:di | wa:ti | ede | kesèrwa | kesèrlodi | kesawa:ti | kiuna | ta:lo:di | kesalodiwa:ti | yokubu |
Western | ||||||||||
Nyimang (Ama) | n'âlâ | wârbâ | âsâne | kudu' | mu'lu | kwártshi | kwâlâd | é:du | ||
Merarit | kárre | wárre | âtaye | gaw | maye | tu:r | ku:ri | kókuák | ké kêrís | tóg |
Tama | kur | wari | ishshei | kus | massei | tor | kall | kinis | ukku | meir |
Erenga | kor | war | Ica | kuz | masi | tor | kal | kibiz | uku | mer |
Miisiirii | kan | wora | icca | quz | misa | tor | qal | qees | oq | martîk |
Shatt | nuxu | pedax | kodos | tespet | medak | aran | paxtinding | kosindi | tabisindang | asiñ |
Liguri | nohorok | pedax | kodos | tespet | medek | koskodos | tespet kodos | tespettespet | medektespet | sa?asiñ |
Sila | ungun | bidak | kodos | tishet | muduk | aran | paktindi | kohonda | bistanda | asiñ |
Nyala (Dar Fur Daju) | nowane | peda | kodos | teshpe | medek | aran | paatindi | kosanda | tabishtanda | asiñ |
Lagawa | nowane | pedah | kodos | teshpe | madak | aran | pahtindi | kosanda | tebishtanda | asiñ |
Nilotic | ||||||||||
Western | ||||||||||
Shilluk | ákyèl | áryùu | ádèk | ángwèn | ábîch | ábîkyèl | ábîryùu | âbîdèk | ábîngwèn | pyà:rò |
Anuak (Anywa) | aciel | arrio | adäk | angween | abïïc | abïciel | abiriio | abära | abïngween | apaar |
Maban | kielo | yio | drogo | nga:no | dôi | winankielo | witkena:i:o | witkenanrogo | witkenanga:no | anginkoda |
Burun | akel | areo | aduk | ngun | ado:i:c | derguk | nguntungkel | bi:di:a | wungake:la | ca:i: |
Luo | achiel | ariyo | adek | angwen | abich | auchiel | abiriyo | aboro | ongachiel | apar |
Alur | ácêl | áryo| | ádêk | ángwén` | ábîc | ábúsyèl | ábÍro| | ábórà | ábúngwèn | ápâr |
Lango | àcêl | àryô | àdêk | àngwên | àbîc | àbícèl | àbÍryò | àbórò | àbóngwèn | àpâr |
Akoli | acel | aryo | adek | angwen | abic | abicel | abiryo | aboro | abungwen | apar |
Nuer | kel | reu | dyok | nguan | dhyec | bakel | baro | badak | bangwan | wal |
Dinka | tok | róu | dyak | 'nguan | wdyech | wdetem | wderóu | bêt | wde-nguan | wtyer |
Agar | tòk | ròw | diâak | béet | ||||||
Rek | tok | rou | diak | nguan | dhiec | detem | dhorou | bet | dhonguan | thiaar |
Eastern | ||||||||||
Bari | geleng | murek | musala | ingwan | mukanat | buker | buryo | budök | bungwan | pwök |
Kakwa | gelé | muré | musálà | ingwán | mukánàt | |||||
Lotuxo | âbotye | ârrexai | xunixoi | angwan | miet | Ille | xattarIk | xottoxunik | xottongwan | 'tomon |
Ongamo (Ngasa) | o-boito | o-h'ár,e | ok'úni | o-h'óngwan | mí'téti | mí'éti o-b'ô | mí'éti o-h'ár,e | mí'éti ok'úni | mí'éti o-h'ongwán | tom'on |
Maasai | obo | aare | okuni | oonguan | imiet | Ile | oopishana | isiet | oondo | tomon |
Turkana | a-pey` | nga-arey` | nga-uni` | nga-omwon` | nga-ka:ni | nga-kanÌ-ka-pey | nga-kanÌ-ka-arey | nga-kanÌ-ka-uni | nga-kanÌ-ka-omwon | nga-tòmon |
Teso | adiope | aarei | auni | aongom | akany | akany kape | akany kaarei | akany kauni | akany kaongom | atomon |
Karamojong | epei | ngiarei | ngiauni | ngiomwon | ngikani | ngikani kapei | ngikani kaarei | ngikani kauni | ngikani koomwon | ngitomon |
Southern | ||||||||||
Nandi | akenge | aengg | somok | anggwan | mut | illo | tisap | sisiit | sokol | taman |
Kipsikiis | akeeng'ke | aieeng' | somok | ang'wan | muut | la | tisap | sisiit | sakaal | taman |
Keiyo | aké:ngke | ayé:ng | sómók | angwân | mú:t | Ilo | tIsÁp | sisí:t | sáká:l | táman |
Tuken | aké:ngke | áé:ng | sómók | ángwán | mú:t | Iló | tÍsÁp | sisí:t | sáká:l | táman |
Markweta | akê:ngke | aé:ñ | somók | ángwân | mû:t | ló | tÍsAp | sisí:t | sâkaâ:l | táman |
Sapiny | aké:ngke | ayé:ng | sómók | amwán | mû:t | sisí:t | ||||
Kony | aké:ngke: | ayé:ng | sómók | amwán | mú:t | ló | tÍsAp | sisî:t | sákâ:l | támÁn |
Pok | aké:ngke: | ayé:ng | somók | angwán | mú:t | ló | tIsÁp | sisí:t | saká:n | támán |
Ng'oma | aké:ngke: | aé:ng | somók | amwám | mû:t | ló | tIsÁp | sisí:t | sakâ:n | táman |
Terik (Kalenjin) | aké:ngke | aé:ng | sómók | angwán | mû:t | lo | tIsÁp | sisí:t | sakâ:n | tamán |
Okiek | ak'ê.ngke | ng'.éeng | s'ómok | ángw'ân | múut | ló | tísap | isi'et | sokol | t'áman |
Pokot | okongo | odeny | somok | angwan | mut | mut ngo akongo | mut ngo adeny | mut ngo somok | mut ngo angwan | taman |
Omotik | ag'î.tio | a'inia | s'amako | angw'ân | mo.t | l'ae | sisit | taman | ||
Datooga | ági | y'ê:ñ | sámogu | ángwân | mo:d | la | ísúbwâ | sís | shágê:sh | dámân |
Kuliak | ||||||||||
Ik | kona | leb`ets | ad`e | ts'agusa | tuda | nda-ked`i-kona | nda-ked`i-leb`ets | nda-ked`i-ad`e | nda-ked`i-ts'agusa | tomin |
So | edes | nebec | iyon | nowa | tud | tud ka ni edes | tud ka ni nebec | tud ka ni iyon | tud ka ni nowa | tud en-ek ige |
Ngangea (Nyang'i) | nardok | ne?ec | iy?on | now?e | fud | mok kan kapei | mok tomin | |||
Central Sudanic | ||||||||||
West | ||||||||||
Kresh (Gbaya) | 'bala | romo | totó | soso | sála | sála 'bala | sála romo | sála totó | sála soso | kpúu |
Aja | kpá | bira | buto | ba'adi | nierru | nierru kpá | nierru bira | nierru buto | nierru ba'adi | kpúú |
Baka | keri | brùe | ota | eso | inyi | inyi-da-keri | inyi-do-brue | inyi-do-ta | inyi-d-eso | soko |
Beli | kôto | yo | muta | hô | mui | ki | ||||
Bongo | kootu | ngori | müta | heu | müi | do-kotu | do-ngor | do-müta | do-heu | kii |
Morokodo | kolo | rio | ota | suô | mui | bute | ||||
Vale | kada | dio | muta | so | mi | kutu | ||||
Gambai | kára: | jó | mùndá | só | mí | mìsá | sírí | ji:-nài-jó | ji:-nài-kára: | dòg |
Kaba | li | jo | muta | so | mi | nkali | mi di debe | sa lanja | dokabo | dogo |
Kaba Dunjo | kab | jo | muto | so | mi | maka | mi ti jo | sa lan jo | dakubu | doko |
Mbai | kéra: | jo:ó | mètá | sóo | mí~i~ | ké-bòy-dèté | tèné-métá | ji:-jo:ó | ji:-kéra: | kèlá |
Sara | kógem' | jo:ó | mètá | sò | mí | mè~hé~ | si:rí | sósó | ndo:hó | kùtè |
Babahi | kodo | jo | mota | so | mi | meko | tsili | nderta | ndoko | sika |
Bagirmi | kede | sap | muto | sô | mi | mika | tsili | marta | dôso | do keme |
Gula | kére: | djo:ó | mùté | só | mí~ | mùté-mùté | séjèmté | sósó | ji:nàykére: | dògé |
Kenga | kàláng | di:ió | mòtó | so: | mi: | mècé | ci:lí | ma:rtá | jérnáng | si:k |
Kuka (Naba) | kílkâma: | riyo: | mâta | deso: | de mui: | de mâsha: | de sili: | de râta: | de rôfo: | de si: |
Yulu | kala | jòyo | müüta | uso | múú | mìttì-kal | mìttì-jòyo | mìttì-mota | mìttì-sö | kpúú |
Kara | kál | djúú | mokpá | soo | míí | nangu-so-tùmù-dog | nangu-mòkpá-tùmù-dog | nangu-djúú-tùmù-dog | nangu-kál-tùmù-dog | doogo |
East | ||||||||||
Moru | àlo | ärrÌ | n|na| | sú | n|dzwí | n|dzwí dri| àlo| | n|dzwí dri| erì | n|dzwí dri| ana | n|dzwí dri| äsu | 'bUtÌ |
Avukaya | àlo | ärrÌ | n|na| | sú | nzI | nzI kázé | nzI lérì | nzI lana | nzI läsu | mudrí |
Kaliko | àlo | írì | n'ná | IsÙ | toú | ázíá | ä'zír` | arò | óromì | mudr' |
Logo | àlo | írì | ná | sú | índzhwí | kázíá | dr` írì | dr` na | dräsu | mudrÍ |
Logbara | àlö | ïrrì | nna | ssu | tääú | azia | áziíïrrì | àarò | òoròmì | möödrí |
Madi | àlU | rì | Ina | isu | tòu | ázíá | túderì | arò | drítsàlo | mudrí |
Lendu | atdí | oyo | imbo | aza | àr |
àr |
àr |
|||
Mangbetu | kana | sóórú | sóta | sósua | tózerena | 'téngwekana | tónóru | 'bógina | 'tébgelégí | 'tééké |
Mamvu | relí | juè | jenò | jetò | jimbu | elí qodè relí | elí qodè juè | jetójetó | elí qodè jetò | elí b`òsí |
Lese | eli | ègb`e | ècinà | ècitò | ècibù | màyà | ràrò | ràròlú | àbùcwá | àbùcí |
Berta | ||||||||||
Berta | muungk'ú | móolang | múuthe | menemu | mé'kúushú | mak'eera | thabóolang | thabóore | thabáanámu | mathuuma |
Gebeto | menemgo | mohale | moote | men'nému | mekoso | makykyera | makykyera-menemk'o | makykyera-mohale | makykyera-mennemu | meduma |
Sudan | d`úkóni | hwalangi | zítígíni | shóogen | ássín | yáagá | aarum | zuzube | sókénó | yúkúubu |
Kunama | ||||||||||
Kunama | 'éllà | 'bárè | sàt'te | sàllè | kùs'sùmè | kon-tal-e | kon-ta-bare | kon-ta-satte | elli-dáùdà | sheba |
Komuz | ||||||||||
Gumuz (Bega) Sai | metam | mband | okak | nzac | mekus | modya | tsitsibend | sena:ku | yesana:ku | atser |
Sese | metá | mbán | okáng | enzíc | mek'ús | komtá | kombán | keokáng | kenzíc | ashera |
Gojjam | meta: | mba:nd | oka:g | anza:ca | makus | mac'ek | c'ic'aba:nd | c'ic'ago:ku: | koreb | ma:nc'e:kha: |
Kokit | meta | mba:nda | okaga | nzi:kya | makwo:sa | makye:ra | saba | tamanya | tisa | cika |
Anej (Gule) | dêdín | dêssú | dina:mú | dikássabit | dubúit | dêlódin | dila:so | debé:dig | dêmadídin | derka:bu |
Kwama | ?a:'sén | 'síjá | 'twa:sán | 'be::sín | 'khu::mùt | 'ko:b:a::sÍn | ko:be:'sìà | ko:be:'twàsIn | ko:'b:é:sín | 'ku::zì |
Madin | dedi | suin | dijin | dwangani | busi | kanendidi | kenennisu | kenedish | kenedwoga | koshinkoru |
Opo | didi | cuka | tusa | ngwan | mutakwei | kanedidi | kanicuka | kanitusa | kaningwan | mutakweicukein |
Komo | d`e? | su? | dìshÍn | dòghòn | bùs'ín | ka::nagi:d`é | ka::na:[2] | ka::na:dIsh | ká:ndògòn | k'óshk'òlò |
Twampa (Uduk) | d`e? | sù? | kwárá | dóngòn | múudèd | péd`é? | k'ùméd | |||
Saharan | ||||||||||
Kanuri | tilo | ndi | yakke | dege | uwu | araske | tulur | wusku | legar | mewu |
Kanembu | tulló | yindí | ya:kú | d'éu | vû: | arakú | túlur | vusukú | la:r | m'eu~ |
Teda | tro:n | tshu: | ágozo: | tozo: | fa: | dise: | turrésio: | oso: | isi: | mur-do: |
Zagawa | lakoi | swé | wé | ishté | hu:é | deshté | dishté | wotté | disti: | timm |
Berti | sang | su | soti | sitti | pi: | doti | tai-iti | kuze | kedoesi | masang |
Maban | ||||||||||
Maba | tèen | mbàar | kòngàal | ?àsàal | túùr | sìttàal | méndríi | ?íyyáa | ?òddói | ?òttúk |
Masalit | tyôm | mbárá | káang | ás | túr | ítí | màrí | àyá | àd(e'i | ùtúk |
Aika | kàndá | mbà | kùsùnggá | attai | túur | isséì | mungdirsi | mbakidi | kadeel | ituk |
Runga | kanda | mba | kasanga | atte | tor | issey" | mindrisi | bakadi | kader | ituk |
Kibet | tuwni | mbaar | kàsánggàl | àttál | tuur | Issul | mIndIrsIk | mbakIt | kudai | ituk |
Mimi Gaudefroy | deg | mel | kol | mir | kulsi | tulgu | rom | shio | ri | mik |
Mimi Nachtigal | ulun | soen | zalkun | kindoi | raikun | shaara | sarkai | algun | au | saya |
Songhai | ||||||||||
Songhai | fo | hinka | hinja | taaci | gu | iddu | iyye | yaaha | yagga | woy |
Zarma | afo | ihinka | ihinza | itaci | iggu | iddu | iyye | ahaku | iyegga | iwey |
Dendi | fó | híngkà | hínzà | táátyí | ìggú | ìddú | ìyéé | ìyààkú | ìggá | wéy` |
Fur | ||||||||||
Fur | tok | awu | iis | ongal | oz | ozundik | saabi | taman | tise | weye |
Kadugli | ||||||||||
Miri | n'o:ngotô'k | gera | kezó:na | kigiso | kidommu | [5] [1] | [5] gerâ' | kandana nago | ([8]) kafo [1] | kelá:na |
Kadugli | ngôtòk | é:ra | a:dá:na' | í:fiso | udúmmu | ndánanó:go | is'á:nta | atemí:iso: | udumtíshta | alá:na' |
Katcha | nggoto | era | idhona | igizo | idhumu | ofunu nggoto | ofun(u) era | ofun(u) idhona | ofun igizo | adobaga |
Krongo | t-yúngwá | t-yáaryà | t-yóotòonò | t-yóocìisò | àrwátìnìisò | àttì kí-tì nyúngwá | àttì kí-tì nyáaryà | àttì kí-tì nyóotòonò | àttì kí-tì nyóocìisò | àttì kí-tì nárwátìnìisò |
Tumtum | ni:ngongi | kera | jo:dôna | kigiso | kamini | atêka:den ni:ngongi | atêka:den nera | atêka:den jo:dôna | atêka:den ngisim | a:ngoto lo lu:li |
Kordofanian proper | ||||||||||
Katla | ||||||||||
Katla | te:ták | se:k | ha:thd | agâ'lam | jêgwu:lén | djoltén | djole:k | tanggê'.l | djalbatén | ra:kwê's |
Tima | atín | e:he:k | e:hôát | ehâ'lam | edú:lin | e:ntânggâdâkôlô'` | êntâ'tingêl | êntâ'ngêrê'z | êntâ'hêdâkún | hêdâkún |
Heiban | ||||||||||
Ko | tákkan | áccéro | ádá gáágán | tówár,ngo | tóttúí | áttúi tabur láákan | áttúi tabur lááccéro | áttúi tabur láádá gáágán | áttúi taawár,ngo | ád`úí |
Warnang | ngútto | ngírcaccîn | ||||||||
Rere (Koalib) | kwútte | kúúr,an | tóór,ol | kór,óngan | túdhóni | ñérlel | leBokúrêñ | leBogúppa | kúnaturri | rri |
Utoro | gweedong | gutun | tér,el | kwor,ong | tóódáne | ñírel | kwor,óng ter,el | dúbáng | tóódáné gwor,ong | dí |
Logol | gwátte | rááb | tíír,il | kwárngo | túdíní | ñérlil | gur,á tíír,il | dúúfong | tanná kwárngo | ker,egátte |
Ebang (Heiban) | gwetipo | ram | tíril | kórngo | túdéna | ñéril | kóratíril | dúbáng | túdéna korngo | díe |
Laru | gwette | róm | ter,il | kor,ongo | túdiní | ñérlel | kor,áter,il | dúúba | túdiní kor,ong | dí |
Shirumba (Shwai) | ittíBó | íttia | gínné | watto | dhinné | ñerer,el | wattágínné | dúúBá | wattádhinné | rwíñ |
Tiro | kenne | kr,`can | kr,`cin | maaldu | dhééne | lr,`cír,cin | maaldú kr,`cin | óbbo | dhééne maaldu | úrrí |
Moro | kuntu | ndíccaan | ndijín | maarldoáán | dhéénang | dhéénang nángáméñé gánnang | dhéénang nángáméñé gár,ijan | dhéénang nángáméñé gár,ijín | dhéénang nángáméñé maarldoan | reeth |
Talodi | ||||||||||
Lafofa | tleidi | paderin | pata:dIn | ke:ka | liegum | tledile dile do | bederele dile do | geldiegumbedarele dile to | kekaleiti leito | tier,um |
Tegem | tléedi | padééring | padaaing | kêkká | kilíegúm | tléetí létílet | kilíegúmpadeeríng létílet | kilíegúmpadaaing lítílit | kilíegúmkêkká lítílit | teerum |
Nding | -állâng | -éttâ | t-atták | -ibbíñik | ciBiñ cállâng | ciBiñ cállâng ná ngállâng | ciBiñ cállâng ná ñéttâ | ciBiñ cállâng ná ñatták | ciBiñ cállâng ná ñíbbíñik | ñíBá ñûk |
Jomang (Talodi) | y-íllik | y-ílr,ák | y-ídák | |||||||
Tocho | -úlluk | -eer,ak | m-étták | m-or,aando | m-okúnjuruk | battáBátak | mer,ek mor,ando metták | mer, br,andó br,ando | mer,ek mor,ando a mokunjuruk | áttu |
Ngile | y-IIlI | -éér,a | y-Íttäk | yawur,ándó | sú siili | táíyIIlI | táíyéér,a | táíyittäk | táíyáwur,ándó | negémber,a |
Dengebu (Dagik) | -éllu | -éér,á | y-Ítták | bér,ándo | tswíí tséllu | |||||
Rashad | ||||||||||
Tegali | indâ | ôrkô' | ndêtâ' | á:rê'm | úmma | n'ê'rêl | ummarkô' | dubbá | funusá:n | funggn |
Tagoi | ye:ndá | yikok | yitâ' | ya:rem | yé:rem | n'e:rêy | ôm- mârgô'k | tupa | komin- âh:â'n | kó:mên |
Hadza | itx'ameya | piyepi | sámakapi | bunepi | asupi | |||||
Sandawe | ts'exe | kiso-x | somki-x | haka-x | kwa?ana | kwa?ana danda ts'ex | kwa?ana danda kiso-x | kwa?ana danda somki-x | kwa?ana danda haka-x | kom |
S. Africa | ||||||||||
!Kung (!Xu~) | r|e'e | tsã | n!eni | |||||||
tAu.//eî | |ne | tsa | !nanni | ||kai | ||||||
Zhu|'hõasi | n|è'e| | -tsa| | n!ànì | tsánkútsán | ||||||
Proto-Central-Khoisan+ | |ui | |am | !noona | |||||||
Hietso | kwi | |kam-nye | ngonawe | |||||||
t'Oxoku | |kui | |kam | !nona | |||||||
Nama | /úí | /ám | !noná | hàká | kóro | !naní | huu | //xáísá | kxòese | tìsí |
Korana (!Ora) | |ui | |am | !nona | haka | kora | |||||
Dama | tkariga tu~nib | tgao mãb | //e~ib !gãb | //naidab | khausa //gorob | |||||
Xiri | /úí | /ám | !nòná | hàká | kóro | |||||
Hai.n//um | chin #é | chi dzá | chin láni | lgau | lgau #eissen | |||||
Nharo | /kúí | /kâm | n!óná | hàkà | koro | n!ání | hò~ò~ | //kaisa | kuesi | disi |
G//abake | kwie | /kame | ngonawe | jubesani | e chowe | |||||
Xû (Kxoe) | /gúixa | //gam | /no:âna: | |||||||
G//ana | /wi | /ám | ng(!)ona | /am./amchira | ||||||
G/wi | /wi | /ám | ng!ona | /am./amchira | ||||||
!Xóõ | t'ûã | tnûm | kâ ||âe | |||||||
//Ng.!'e | ||kwe | !ku | !nona | |||||||
N/nuki | ||koe | |?u | !nona | |||||||
//Xekwi | ||ka: | ||ku | ||||||||
/Xam+ | |koai | !ku: | !nwonna | |ku |